وظیفه انسانها برای حفظ محیط زیست

محیط زیست چیست

به همه محیط هایی که در آن ها نوعی از زندگی جریان داشته باشد محیط زیست گفته می شود و محیط زیست پاک یعنی انسان سالم. ما در تمام این کره خاکی کمر به نابودی زمین و محیط زیست بسته ایم و انگار نمی دانیم که اگر حفاظت از محیط زیست رو جدی نگیریم، منجر به نابودی خودمان خواهد شد.

طبیعت و محیط زیست

طبیعت و محیط زیست، هدیه ای خداوندی است که از مجموعه موجودات، منابع و عوامل و شرایط که در اطراف هر موجود زنده وجود دارد و ادامه حیات به آن وابسته است به وجود می آید.

آلودگی محیط زیست

آلودگی محیط زیست بر کیفیت و چرخه طبیعی اثر می گذارد و پیامد های زیان باری برای زندگی انسان، حیوان، گیاه و بناها دارد. در جهان امروز، مسئله آلودگی، یکی از مهم ترین و حادترین مشکل انسان ها است و نقش انسان ها در آلودگی محیط زیست بسیار چشم گیر است. طبیعت، برای بقای نسل بشر آفریده شده است و پیوندی ناگسستی میان انسان و طبیعت وجود دارد.

تخریب روز افزون جنگل‌ها و مراتع، بهره‌بردری بی رویه از معادن و منابع طبیعی، توسعه ناپایدار و صنعتی شدن ناهمگون، به ویژه در کشورهای در حال توسعه باعث افزایش جمعیت و کاهش روزافزون منابع، گرمایش جهانی، خشکسالی، تغییرات اقلیمی، تخریب لایه اوزن، آلودگی خاک، آب و هوا، آلودگی صوتی و نوری خواهد شد.

شیوع بیماری های ناشی از آلاینده‌های مختلف و بحران‌های گوناگون محیط زیستی از جمله از بین رفتن تنوع زیستی و انقراض گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری، پدیده ریزگردها، ذوب شدن یخ‌های قطبی در اثر گرم شدن تدریجی کره زمین، پایین رفتن  سالانه سطح آب‌های زیرزمینی و ده‌ها معظل زیست محیطی دیگر، براساس سبک زندگی انسان امروزی است که همه روزه کره زمین را دچار فرسایش و تخریب می کند.

دلایل متعددی برای این ظلم انسان قرن بیست و یکم به طبیعت وجود دارد که سود جویی و طمع ورزی و دست اندازی سیری ناپذیر به منابع طبیعی،  شهرنشینی، زندگی ماشینی و آپارتمانی، راحت طلبی، استفاده مکرر از سوخت‌های فسیلی، مصرف‌گرایی و تجمل‌گرایی، نظامی گری و جنگ،  شکار بی رویه گونه‌های حیات وحش، سبک کشاورزی غیراقتصادی و تضعیف خاک‌های حاصل خیز، استفاده بی رویه از کودهای شیمیایی، آفت‌کش‌ها و سموم دفع آفات نباتی و غیره از مهم ترین دلایل تخریب محیط زیست است.

طبق اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران حفاظت از محیط زیست یک وظیفه عمومی تلقی می گردد و همه اقشار جامعه از کوچ و بزرگ در مقابل حفاظت از محیط زیست وظیفه دارند. اطلاع رسانی و آموزش مبانی محیط زیست به گروه‌های هدف و فرهنگ سازی حفاظت از محیط زیست برای اقشار مختلف جامعه و حساس نمودن افکار عمومی در مقابل این ظلم انسان به طبیعت یکی از مفید ترین روش‌ها برای پیشگیری می باشد.

تغییر نگرش و سبک زندگی ما با محیط زیست نیز می تواند از روند تخریب روز افزون محیط زیست بکاهد. اما آموزش و تغییر رفتار در کودکان و نوجوانان و نهادینه کردن فرهنگ حفاظت از محیط زیست در سنین کودکی بسیار آسان تر و موثرتر می باشد.

ما که ساکنین کره زمین هستیم، لازم است که اقدامات فوری برای کاهش تمام احتمالات از دست رفتن این خانه زیبا و چیزهایی که در آن قرار دارد را انجام دهیم. اگر همه دست به دست هم بدهیم می‌توانیم تغییرات اساسی ایجاد کنیم و شاید ظرف چند سال آینده ببینیم میزان ویرانی محیط‌ زیست کاهش یافته است. در ادامه به بعضی از اقدامات که می توانیم در راستای حفظ محیط زیست انجام بدهیم اشاره می کنیم.

• دفع زباله

پس از صرف یک فنجان چای در کنار جاده، لیوان یک بار مصرف را کجا می‌اندازیم؟ به کنار جاده می اندازید؟ کدام یک از ما زباله‌های مان را در کیسه زباله نگه می‌داریم تا یک سطل زباله پیدا کنیم؟ ما باید به خودمان و افراد دیگری که برای تفریح به طبیعت می‌آیند بهداشت مربوط به محیط‌ زیست را آموزش دهیم. ر‌ها کردن زباله‌ها و پلاستیک‌ها در محیط زیست نه تن‌ها موجب تکثیر پشه‌ها و باکتری‌ها و میکرب‌های دیگر می‌شود بلکه موجب آلودگی خاک نیز می‌شود.

بیشتر مردم فکر می‌کنند پاکیزگی تنها مربوط به خانه خودشان است و به راحتی زباله‌های شان را در جاده می‌اندازند، این تفکر مثل این است که فرد بخشی از خانه‌اش را پر از زباله کند بدون این که آن فضا را بخشی از خانه‌اش بداند. این که فرد واقعا اهمیت بدهد کره زمین خانه ماست به فرد کمک می‌کند که این افکار اشتباه را کنار بگذارد، باید گه گاه به مقامات مسئول برای سازمان‌دهی دفع مناسب زباله‌ها گوشزدهایی کرد تا برنامه‌هایی برای جمع‌آوری زباله‌هایی که در مناطق ریخته شده اجرا کنند.

• توقف جنگل زدایی

نابود کردن جنگل‌ها کاری پسا استعماری بیان می شود. استعمارگران درصد زیادی از گیاهان و حیوانات در کشورهای مستعمره را به دنبال تخریب منابع زندگی و نیز برای ساخت جاده‌هایی برای سود بردن از مستعمره‌شان از بین  می بردند و میلیون‌ها حیوان برای سرگرمی و نیز استفاده از بخش‌هایی از بدنشان مانند عاج کشته می شدند.

کشورهای مستعمره پس از استقلال، روش‌های استعماری را دنبال کرده و شروع به جنگل زدایی کردند و هنوز هم این روند ادامه دارد. قطع درختان میزان اکسیژن هوا را کاهش می‌دهد، منجر به فرسایش خاک و لغزش زمین می‌شود، زیستگاه طبیعی حیوانات وحشی را از بین می‌برد و آن‌ها را مجبور به پیشروی به شهر‌ها و روستا‌ها می‌کند، در آن جا با انسان رو به رو می‌شوند و به خاطر آسیبی که برای انسان‌ها دارند، بی‌رحمانه کشته می‌شوند.

باید الزام شود که به جای هر درختی که برای مصارف مختلف بریده می‌شود گیاهی کاشته شود.

• ممنوعیت پلاستیک

پلاستیک در کنار بمب‌ها جز کشفیات و اختراعات آسیب‌رسان علمی بشر می باشد. پلاستیک کلردار تاثیر بسیار مخربی بر روی زمین ایجاد می کند، پلاستیک کلردار مواد شیمیایی زیان بخشی تولید می‌کند و وقتی آب در این زمین‌ها جاری می‌شود و به سفره‌های آبی می‌رسد آن را نیز آلوده می‌کند. تا به امروز گزارش شده است که وقتی کیسه‌های پلاستیکی را داخل آب می‌اندازیم یا روی زمین ر‌ها می‌کنیم بیش از ۲۶۰ گونه جاندار می‌میرند و یا در پلاستیک‌ها محبوس می‌شوند.

پلاستیک‌های تجزیه‌پذیر در بلندمدت تجزیه می‌شوند، اما موجب تولید گاز متان می‌شوند که نقش اصلی در گرم شدن کره زمین دارد. ما می‌توانیم از روزنامه‌های قدیمی برای بسته‌بندی، از کیسه‌های کنفی به عنوان کیسه حمل و از بطری‌های شیشه‌ای یا کنفی به جای بطری‌های پلاستیکی استفاده کنیم. حتی اگر از کیسه‌های پلاستیکی استفاده مجدد کنیم بهتر از این است که هر بار از یک پلاستیک جدید استفاده کنیم، با این کار مقدار پلاستیک مورد استفاده کاهش‌یافته و خطرات آن نیز به نسبت کمتر می‌شود.

• استفاده کمتر از وسایل نقلیه شخصی

اکنون زمان استفاده از دوچرخه و پیاده‌روی رسیده است که از نظر جنبه های مختلف بسیار مفید به نظر می رسد، با این کار هم می‌توانیم آلودگی ایجادشده به واسطه اتومبیل را کاهش دهیم و هم میزان چربی و کلسترول بدنمان را تعدیل کنیم. باید از وسایل حمل‌ونقل عمومی استفاده کرده و استفاده از وسایل نقلیه شخصی را محدود کنیم. بسیاری از ما ممکن است پیش از این با افزایش هزینه بنزین و گازوئیل به استفاده از حمل‌ونقل عمومی روی آورده باشیم، اگر هر چه زودتر به سمت وسایل نقلیه عمومی روی نیاوریم با دنیایی مملو از مصنوعات ساخته بشر و عاری از هر گونه مخلوقات جاندار رو به رو خواهیم شد.

• جشن‌های ایمن و بهداشتی

همه ساله اجتماع های مختلفی مانند فستیوال‌ها، مراسم‌ها، تشریفات و سنت‌های خاص برگزار می گردند، اما به آلودگی‌هایی که در جشن‌ها ایجاد می‌شود هرگز توجه نمی‌شود. استفاده از ظروف یک بار مصرف در جشن‌ها و ریختن آن‌ها در خیابان و جوی، حجم زیادی آلودگی ایجاد می‌کند. به جای آن می‌توان از ظروف کاغذی که با محیط‌ زیست سازگار هستند استفاده کرد.

• کشاورزی

در گذشته مردم جنگل‌ها را از بین می‌بردند تا به عنوان زمین کشاورزی از آن استفاده کنند سپس با به وجود آمدن فست فود‌ها و غذاهای حاضری مردم زمین‌ها را ر‌ها کردند و کارخانه‌ها را بنا نهادند. اگر روزی چیزی برای خریدن و خوردن نداشته باشیم چه می‌شود؟ کشاورزی را باید از خودمان شروع کنیم گلدان یا سبزیجات در حیات پشتی بکاریم تا علاوه بر صرفه‌جویی در هزینه و سلامتی فرهنگ تولید را دوباره احیا کنیم.

• جلوگیری از شکار غیر قانونی

نگهبانان جنگل با تمام وجود با شکارچیان مبارزه می‌کنند اما هنوز حیوانات بی‌شماری توسط شکارچیان نابود می‌شوند. باید از وضعیت بد مدیریت و عملکرد اجتماعی به جای ایجاد آگاهی در بین مردم گلایه کرد. وقتی ببر‌ها کشته می‌شوند جمعیت گیاه‌ خواران افزایش می یابد و باعث تضعیف پوشش گیاهی می‌شوند. با این کار تعادل زنجیره غذایی به هم می ریزد و همه این‌ها به خاطر شکار بی‌رویه حیوانات اتفاق افتاده است.

• تعمیر لوله های نشتی دار

اگر بدانیم وقتی یک لوله آب رو تعمیر و از نشتی اون جلوگیری می کنیم به صورت میانگین از هدر رفت حدود ۴۰ هزار لیتر آب در سال جلوگیری کردیم.

• استفاده از لامپ های کم مصرف

استفاده از یک لامپ کم مصرف به جای یک لامپ معمولی باعث می شود تا ۷۵ درصد در مصرف انرژی برق صرفه جویی شود.

• بانکداری الکترونیک

امروزه اکثر بانک ها در ایران امکان بانک داری الکترونیکی رو برای مشتریان خودشان فراهم کردند. شما می توانید بدون نیاز به تردد در سطح شهر پشت کامپیوتر یا موبایل خود بنشینید و به راحتی کارهای بانکی تان را انجام بدید. با این شیوه علاوه بر این که کاغذ بسیار کمتری مصرف می شود، با کم شدن رفت و آمد از آلوگی هوا نیز کاسته می شود.

• هفته ای یک بار گیاه خواری

برای تولید محصولات حیوانی ۲ تا ۱۵ برابر بیشتر از محصولات گیاهی آب مصرف می شود. علاوه بر این مورد وقتی فقط یک روز در هفته گوشت نخورید بعد از یک سال میزان کاهش گازهای گلخانه ای از طرف شما تقریبا با بیرون نیاوردن اتومبیل تان از منزل به مدت یک ماه برابر می شود.

همه مسئولیم و باید رفتارهای مان را در رابطه با حفاظت از محیط زیست اصلاح کنیم و تغییر رفتار تنها با آموزش، اطلاع رسانی، آگاه سازی و حساس نمودن افکار عمومی میسر است و هرچه سریع‌تر این کار را شروع کنیم از دامنه تخریب طبیعت و بلایی که روز به روز بیشترگریبان گیرمان خواهد شد کاسته‌ایم.

با توجه به نقش رسانه‌ها در جهت‌دهی به افکار عمومی و همچنین احتساب رسانه‌ها به‌عنوان یکی از ارکان اصلی  اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی در جوامع امروزی می توان این گونه گفت که خبرنگاران و رسانه‌ها می توانند در جهت حفاظت از محیط زیست و افزایش سطح آگاهی و دانش زیست محیطی آحاد مختلف جامعه نقشی اساسی ایفا کنند.

در بحران‌های زیست محیطی مثل نشت نفت از نفتکش‌ها، آتش سوزی های گسترده در مناطق طبیعی، آلودگی شدید هوا در شهرهای بزرگ، تخریب گسترده محیط زیست و از بین بردن تنوع زیستی توسط انسان این رسانه‌ها هستند که در خط مقدم اطلاع رسانی و حساس سازی افکار عمومی برای جلب مشارکت مردم و دولت مردان برای حل بحران زیست محیطی ایفای نقش می‌کنند. ما در مقابل آیندگان مسئول ایم، محیط زیست نه میراث گذشتگان مان بلکه امانتی در دست ماست.