بررسی مبحث 17 نظام مهندسی در خصوص دودکش

• 17-7-1 کلیات دودکش

دودکش ها نقش اصلی در تخلیه محصولات احتراق مواد سوختی دارند و از آن جا که این محصولات حاوی مواد خطرناک، مسموم کننده، سوزاننده و آلاینده هستند، لزوم انتقال کامل آن ها به خارج از فضای ساختمان و پیشگیری از بروز هرگونه نشت یا انتشار در فضای داخل ایجاب می نماید که طراحی، اجرا و کنترل کیفی ساخت این دودکش ها طبق اصول مهندسی با رعایت کلیه ضوابط ایمنی، فنی و کیفی صورت گیرد. از این رو اجرای دقیق الزامات این فصل در حوزه وظایف طراح، مجری، مهندس ناظر و بهره بردار قرارداشته و هر یک در قبال وظایف تعیین شده مسئولیت قانونی دارد. علاوه بر این سازندگان دستگاه های گازسوز و نصابان نیز در شمول همین قاعده قرار دارند.

•  17-7-2 حدود و دامنه کار دودکش

 الزامات این فصل شامل موارد زیر می باشد

طراحی، ساخت و کنترل کیفی دودکش از جمله

• • تعیین اندازه های دودکش شامل تعیین قطر بر اساس ظرفیت حرارتی دستگاه گازسوز و ارتفاع دودکش

  • تعیین اندازه های لوله رابط دودکش

  • جنس دودکش و لوله رابط

  • دودکش های مشترک

  • انتهای دودکش

  • محل اتصال خروجی دستگاه به دودکش ساختمان

  • محل خروج دودکش از بام ساختمان و فواصل

• 17-7-3 الزامات ساخت دودکش

هرجا در این مقررات از دودکش نام برده شده منظور دودکشی است که توسط اشخاص ذی صلاح طراحی و اجرا شده و در قسمت های غیر قابل رویت هیچ گونه نقصی که منجر به سلب ایمنی آن شود، ندارد. انطباق بخش های قابل رویت دودکش با مقررات این مبحث الزامی بوده ولی سایر الزامات ساخت دودکش، خارج از شمول این مقررات می باشد.

17-7-3-1

مهندس ناظر موظف است در زمان تأیید لوله کشی گاز ساختمان، از مناسب بودن نحوه خروج محصولات احتراق برای هر شیر مصرف و همچنین تامین هوای لازم برای دستگاه گازسوز اطمینان حاصل نماید.

17-7-3-2

طراحی و اجرای دودکش مشترک برای چند دستگاه گازسوز که در طبقات متوالی قرار دارند (حداکثر 5 طبقه) به شرطی مجاز است که هوای مورد نیاز احتراق به طور مستقیم از فضای آزاد تامین شود. در صورتی که تامین هوای احتراق از داخل فضای واحد مسکونی باشد اجرای دودکش مشترک مجاز نیست.

17-7-3-3

گازهای حاصل از احتراق دستگاه های گازسوز باید مطابق این مقررات و با رعایت دستورالعمل سازنده دستگاه، به طور مستقیم و بدون برخورد با مانع، به هوای آزاد هدایت شود.

17-7-3-4

محل اتصال دودکش به کورههایی که با گاز طبیعی در شرایط اتسمفریک کار می کنند، باید در بالاترین قسمت کوره قرار گرفته باشد.

17-7-3-5

در کوره هایی که دهانه خروجی دود از کوره (محل اتصال کوره به دودکش) در قسمت پایین کوره قرار دارند، باید از بالاترین نقطه محفظه کوره لوله ای با قطر حداقل یک اینچ به قسمت عمودی لوله دودکش متصل شود تا گاز جمع شده در بالای کوره از این معبر خارج و هنگام روشن کردن مشعل، انفجار ایجاد نشود.

• 17-7-4 تعیین قطر دودکش مستقل برای یک دستگاه گازسوز

 17-7-4-1

برای تعیین قطر دودکش های فلزی یا سیمانی برای یک دستگاه گازسوز از جدول 17-7-1 استفاده شود.

17-7-4-2

اگر قطر دودکش به دست آمده از جدول کمتر از اندازه قطر محل خروج محصولات احتراق دستگاه گازسوز باشد، استفاده از دودکش با قطر کوچکتر مجاز است مشروط بر این که

• • ارتفاع کل دودکش (H )حداقل 3 متر باشد

  • قطر دودکش برای محل خروج محصولات احتراق دستگاه گازسوز به قطر 300 میلیمتر (12 اینچ) و کمتر از آن، بیش از یک اندازه جدول کوچک نشده باشد.

  • قطر دودکش برای محل خروج محصولات احتراق دستگاه گازسوز به قطر بیش تر از 300 میلی متر (12 اینچ)، بیش از دو اندازه جدول کوچک نشده باشد.

17-7-4-3

طول افقی لوله رابط برابر (L=0 ) به معنی دودکشی است که به صورت مستقیم و به طور قائم بر روی محل خروج محصولات احتراق دستگاه گازسوز نصب شده باشد.

17-7-4-4

برای محاسبه قطر دودکش دستگاه های گازسوزی که در مناطق مرتفع نصب می شوند، مصرف گاز دستگاه در سطح دریا ملاک خواهد بود.

• 17-7-5 تعیین قطر دودکش مشترک و لوله رابط دودکش

 17-7-5-1

استفاده از دودکش مشترک برای وسایل گازسوزی که هوای مورد نیاز آن ها از بیرون تامین نمی گردد، ممنوع است. استفاده از دودکش مشترک فقط برای وسایل گازسوزی که هوای مورد نیاز آن ها از هوای آزاد تامین می شود، مجاز است.

17-7-5-2

قطر دودکش های مشترک فلزی تک جداره یا سیمانی پیش ساخته برای استفاده بیش از یک دستگاه گازسوز که در یک طبقه نصب شده اند، طبق شکل 17-7-2 و جدول 17-7-2 تعیین می شود.

17-7-5-3

اتصال دودکش (مستقل یا مشترک) دستگاه های گازسوز بدون فن به دودکش دستگاه های گازسوز فن دار و بالعکس مجاز نیست.

17-7-5-4

وسایل گازسوز دارای مشعل تحت فشار (فن دار) که در طبقات مختلف نصب می شوند باید دارای دودکش مستقل بوده و استفاده از دودکش مشترک در این شرایط مجاز نمی باشد.

• 17-7-6 روش طراحی دودکش مشترک دستگاه های گازسوز ساختمان های چند طبقه برای هر قسمت

روش تعیین قطر لوله های رابط و دودکش ها با توجه به شکل3-7-17 و بند5-7-17 به شرح زیر است:

الف) عوامل تعیین کننده اندازه لوله رابط دودکش

• • ظرفیت حرارتی دستگاه گازسوز

  • ارتفاع لوله رابط (R)

  • فاصله مرکز دو سه راهی مجاور h+R=H

جدول 17-7-2-الف (رابط ها)

ب) عوامل تعیین کننده اندازه دودکش مشترک

• • کل ظرفی های حرارتی

  • ارتفاع کل (H)

  • قسمت قائم دودکش مشترک بدون خم

  • جدول 17-7-2-ب

پ) در ساختمان های چند طبقه، اندازه قطر پایین ترین لوله رابط و قسمت قائمی که گاز را به پایین ترین سه راهی دودکش اصلی یا دودکش مشترک هدایت می کند باید از جدول 17-7-1 محاسبه شود. در این رابطه ارتفاع (H) از محل خروج محصولات احتراق دستگاه گازسوز تا سه راهی پایین ترین طبقه منظور شود.

ت) قطر لوله رابط دودکش های مشترک طبق جدول های 17-7-2-الف و 17-7-2-ب می باشد.

ث) هر خم 90 درجه اضافه بر دو خم اول، ظرفیت لوله رابط دودکش مشترک را 10 %کاهش می دهد.

ج) بدون در نظر گرفتن جدول ظرفیت، در صورت تساوی قطر لوله رابط و قطر دودکش مشترک، باید قطر دودکش مشترک حداقل یک اندازه بزرگتر باشد.

چ) کلیه اتصالات مورد مصرف جهت اتصال لوله رابط ها به دودکش مشترک باید هم اندازه دودکش مشترک در محل تقاطع لوله رابط با دودکش باشد.

ح) در مورد ساختمان های چندطبقه، ارتفاع (H) در هر قسمت از دودکش، فاصله عمودی بین محل خروج محصولات احتراق دستگاه گازسوز تا مرکز سه راهی بعدی طبقه فوقانی است .

• 17-7-7 نکات ضروری برای طراحی و اجرای دودکش ها

17-7-7-1

هر مصرف کننده درون سوز مانند بخاری، آبگرمکن و غیره باید دارای دودکش مناسب و لوله رابط مستقل باشد.

17-7-7-2

لوله رابط و اتصالات آن در دودکش های مشترک باید از نوع فلزی باشد.

17-7-7-3

اتصال لوله های رابط دودکش مشترک فقط باید با استفاده از سه راهی اتصال پیش ساخته انجام شود. اتخاذ روش های دیگر برای گرفتن انشعاب مجاز نیست.

17-7-7-4

برای تعیین قطر دودکش و لوله رابط فلزی پیش ساخته برای بیش از یک دستگاه گازسوز در یک طبقه از جدول های 17-7-2-الف و ب استفاده شود.

17-7-7-5

به منظور تعیین قطر دودکش های تک جداره فلزی یا پیش ساخته سیمانی برای بیش از یک دستگاه گازسوز در یک طبقه از جدول 17-7-1 استفاده شود.

17-7-7-6

شیر مصرف کننده باید در محلی که دودکش وجود دارد یا نصب آن امکانپذیر است، نصب شود.

17-7-7-7

حداکثر طول لوله رابط باید 45/0 متر برای هر 5/2 سانتیمتر قطر لوله رابط باشد. در صورتی که طول لوله رابط از 45/0 متر برای هر 5/2 سانتیمتر قطر بیشتر باشد، باید از طریق افزایش قطر یا ارتفاع لوله رابط یا ارتفاع کل دودکش ظرفیت مورد نظر تأمین شود.

17-7-7-8

در صورت نصب دو دستگاه گازسوز در یک طبقه، دودکش مشترک باید نزدیک تر یا به طور مستقیم روی دستگاه گازسوز کوچک تر قرار گیرد.

17-7-7-9

قطر لوله های رابط باید مساوی یا بزرگتر از اندازه محل خروج محصولات احتراق دستگاه گازسوز باشد.

17-7-7-10

برای انتخاب قطر دودکش دستگاه های گازسوزی که در مناطق مرتفع نصب می شوند، ظرفیت حرارتی وسیله گازسوز در سطح دریا ملاک می باشد.

17-7-7-11

برای چند دستگاه گازسوز که در یک طبقه قرار گرفته اند، ارتفاع (H) از بالاترین مجرای خروجی محصولات احتراق دستگاه گازسوز تا انتهای دودکش اصلی محاسبه شود.

17-7-7-12

ضخامت دودکش و لوله رابط فلزی باید مطابق جدولهای 17- 7 -3- الف و ب در نظر گرفته شود.

7-7-7-13

استفاده از لوله های قابل انعطاف (خرطومی یا آکاردئونی) به عنوان دودکش ممنوع است.

17-7-7-14

مقادیر حداکثر ظرفیت حرارتی وسایل گازسوز مندرج در جدول های این بخش برمبنای نصب دو زانویی 90 درجه در لوله های رابط ارایه گردیده اند. به ازای اضافه شدن هر زانویی 90 درجه و یا معادل آن ده درصد از ظرفیت حرارتی دودکش مندرج در جدول کاسته خواهد شد.

17-7-7-15

درون یابی در مقادیر جدول های این بخش مجاز است، ولی برون یابی مجاز نیست.

17-7-7-16

حداقل فاصله کلاهک دودکش با کولرهای آبی و دریچه های تامین هوای ساختمان باید 3 متر در نظر گرفته شود.

17-7-7-17

حداقل قطر دودکش های دستگاه های گازسوز 10 سانتیمتر می باشد و چنان چه محاسبات کمتر از قطر مذکور باشد حداقل همان 10 سانتی متر باید رعایت شود.

17-7-7-18

در دودکش های مشترک می توان حداکثر قطر محاسبه شده دودکش را از ابتدا تا انتها یکسان در نظر گرفت.

• 17-7-8 ضوابط نصب دودکش ها

17-7-8-1

انتهای کلیه دودکش ها باید حداقل یک متر از سطح پشت بام بالاتر بوده و از دیوارهای جانبی نیز حداقل سه متر فاصله داشته باشد. در صورتی که فاصله کمتر از 3 متر باشد انتهای دودکش باید حداقل 60 سانتیمتر از بلندترین دیوار مجاور بالاتر قرار گیرد.

17-7-8-2

قسمت قائم دودکش باید روی پایه های مناسب قرار گیرد تا وزن آن به پایه منتقل شود. علاوه بر آن باید قسمت قائم دودکش توسط بست های مناسب به دیوار محکم شود.

17-7-8-3

عبور دودکش از فضای داخلی و سقف کاذب حمام مجاز نیست.

17-7-8-4

برای استفاده از بخاری دیواری باید دهانه دودکش حداقل در ارتفاع 120 سانتیمتر از کف محل نصب بخاری، تعبیه شده باشد.

17-7-8-5

دودکش مشترک با شرایط مندرج در جدول 17-7-2-الف حداکثر برای پنج طبقه استفاده شود.

17-7-8-6

در صورتی که ساختمان بیش از پنج طبقه باشد، متناسب با تعداد طبقات باید از دودکش مشترک براساس جدول های مربوطه استفاده شود.

17-7-8-7

چنانچه دودکش در داکت نصب شود، داکت ویژه دودکش ها باید از بال به هوای آزاد ارتباط داشته باشد. این داکت نباید به فضاهای داخلی ساختمان راه داشته باشد.

17-7-8-8

کلیه محل های اتصال دودکش باید کاملا دودبند شوند.

17-7-8-9

استفاده از قطعات لوله های سیمانی پیش ساخته سر صاف(لب به لب) ممنوع است و باید از نوع نر و ماده (فنجانی) استفاده شود.

مبحث 17 مقررات ملی ساختمان